top of page

TÜBİTAK 2209-A 2021/1

Videolu Bartın Ağzı Sözlüğü

Sözlükler dillerin kelimelerinin depolandığı birimlerdir. Sözlüklerde yer alan kelimeler kültürün göstergesidir ve bu açıdan sözlükler bir kültür aracıdır. Sözlükler türlere ayrılır ve bu türlerden biri de ağız sözlükleridir. Ağız sözlükleri o bölgenin yaşam biçimini, anlayışını, geleneklerini gösteren kültür hazineleridir. Ancak ülkemizde pek çok ağız sözlüğü görülse de ne yazık ki dijital örneklerine rastlanmamaktadır. Dil yaşayan ve gelişen bir varlık olduğu için sürdürülebilirliği sağlamak adına dijitalleşen dünyaya ayak uydurup yazılı kaynakların yanında dijital kaynaklara da önem verilmelidir.

Kültürün kalıcılık için dile ihtiyaç duyduğu gibi dilin de kültüre ihtiyacı vardır. Bu açıdan çalışma, dilin hafızasını güçlendirmeye yönelik bir çalışmadır. Bir ağzın kaybolması o kültürün kaybolması anlamına gelir. Bu sebeple mahallî söyleyişlerin korunması kültürün korunmasında oldukça etkilidir ancak kelimelerin yalnızca anlamlarıyla verilmesi yeterli olmayacaktır. Telaffuzlarının da birincil kaynaklardan elde edilerek hedef kitleye ulaştırılması gerekmektedir. Öyle ki her kelime yazıldığı gibi okunmamaktadır. Bir dil en iyi birincil kaynaklardan duyularak öğrenilir. Yazılı dilde görülmeyen fakat konuşma dilinde görülebilen durumlar vardır. Bir dili/ağzı öğrenirken telaffuzun en önemli faktörlerden biri olduğu söylenebilir. Buradan hareketle, Bartın yöresinin ağzında yer alan sözcükleri öğrencilere, araştırmacılara ve meraklılarına ulaştırmak bu yöreyi tanımakta etkili olacaktır. Bu araştırmada, herkesin ulaşabilmesi amacıyla hazırlanacak olan “Videolu Bartın Ağzı Sözlüğü” genel ağ (web) sayfası olarak yayınlanacaktır. Videolu sözlük ile kelimelerin anlamlarıyla birlikte birincil kaynaklardan telaffuzuna da ulaşılmış olacaktır. Projenin en önemli faydası kelimelerin fonetiğinin birincil kaynaklardan işitilebilecek oluşudur. Ayrıca bu sözlük, dijital olmasının da getirdiği avantajlarla ilerletilebilir, sürdürülebilir ve yenilenebilir bir sözlük olacaktır.

Bu çalışmanın amacı, kaybolmaya yüz tutmuş olan mahalli ağızların kalıcılığını sağlayarak dilin hafızasına katkı sağlamak ve bu kelimeleri gelecek nesillere dijital yollarla aktarmaktır. Bunun için Bartın ağzındaki kelimelerin yer aldığı bir sözlük yapmak ve böylece kalıcılaştırmaya katkıda bulunmak; öğrencilere, araştırmacılara ve meraklılarına kolaylıkla ulaşılabilecek bir kaynak sunmak hedeflenmektedir. Veri toplama aracı görüşme olarak belirlenmiştir. İlk olarak birincil kaynaklarla görüşülüp kelimeler, kelime grupları ve cümleler belirlenecek, sonrasında bu elde edilen verilerle birincil kaynaklarla tekrar görüşülüp görsellik ve işitsellik amacıyla video çekimleri gerçekleştirilecek ve son olarak bütün veriler Wix adlı siteye aktarılıp kullanıcılara/okuyuculara sunulacaktır. Dilin dinamik yapısı göz önünde bulundurularak sürdürülebilir bir sözlük hazırlamak hedeflenmektedir. Dolayısıyla bütün bunlarla sözlüğümüz son bulmayacaktır zira dijitallikten kaynaklı olarak sürdürülebilir bir sözlük olacaktır. Bu sözlüğün yolculuğu sadece ilk verilerle sınırlı olmayacaktır. Sözlük, Bartın ağzı yaşadığı sürece daha da büyüyecektir.

bottom of page